"Drie Maria's aan het graf van de onbekende soldaat": een nieuwe Vermeer in het Vrijheidsmuseum

GROESBEEK - Het schilderij "Drie Maria's aan het Graf van de Onbekende Soldaat”, geschilderd door kunstenaar Edwin IJpeij is ontstaan tijdens het TV-programma "De Nieuwe Vermeer", waarin meesterwerken van de grootmeester Johannes Vermeer werden gereconstrueerd. Dit schilderij is gebaseerd op "De Drie Maria's aan het Graf van Christus", een verdwenen Bijbels werk van Vermeer uit de 17e eeuw. Het hangt sinds woensdag in het Vrijheidsmuseum.

Margraten en Oekraïne

Het moderne en zeer actuele schilderij weerspiegelt de moeder-zoon relatie en de persoonlijke gevolgen van het verdedigen van vrijheid en democratie. Edwin heeft zich hierbij laten inspireren door de wereldberoemde Amerikaanse Begraafplaats Margraten, de huidige oorlog in Europa (Oekraïne) en het verdwenen Bijbelse werk “De Drie Maria’s aan het Graf van Christus” van grootmeester Johannes Vermeer en tenslotte door zijn eigen moeder, een oorlogskind.

Op het schilderij worden 4 personages afgebeeld waarvan er drie de Oekraïense nationaliteit hebben. De vrouw die model heeft gestaan voor de boodschapper, de engel, werd speciaal voor deze onthulling ingevlogen. Zij was, ondanks haar drukke agenda, persoonlijk aanwezig.

Geschiedenis met actualiteit verbinden

Gezien het actuele en aangrijpende verhaal van het schilderij omarmt het Vrijheidsmuseum dit schilderij in de huidige tentoonstelling op het zogeheten Vrijheidsplein. Het past volledig in de missie en visie van het museum om de geschiedenis met de actualiteit te verbinden. De actualiteit van de huidige oorlog in Oekraïne benadrukt helaas de noodzaak om het verhaal van vrijheid en democratie versus oorlog en onderdrukking op deze wijze te vertellen.

De drie Maria's

De drie Maria’s symboliseren in de Bijbelse kunst de moeder, de partner en de tante, de familie van Christus. Maria staat in Vermeer’s katholicisme voor de ultieme sterke vrouw, de moederfiguur. Edwin extrapoleert deze Maria’s derhalve naar de moeder, de vrouw of vriendin en de familie en vrienden van de gesneuvelde soldaat.

In onze geschiedenisboeken staat dat de gesneuvelde soldaten hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid en democratie. Er is echter volgens Edwin IJpeij minder aandacht voor de moeders, partners en familie voor wie het uiteraard ook hartverscheurend moet zijn geweest. Middels dit schilderij wil Edwin ook licht werpen op de tragedie die zich in deze families moet hebben afgespeeld.

De eeuwige cyclus van oorlog en vrede

De achtergrond van het schilderij toont braakliggend terrein met “verse” houten kruisen en één Davidster. Dit symboliseert voor Edwin IJpeij de eeuwige cyclus van oorlog en vrede die nog steeds aan de gang is, ongeacht ras, geloof of overtuiging.

Anonimiteit van soldaten en slachtoffers

Op het moment van de creatie van het schilderij liggen er op het oorlogskerkhof in Margraten 8301 gesneuvelde Amerikaanse soldaten begraven. Deze jongens en meisjes hebben hun leven gegeven voor onze vrijheid. Op 8300 van de 8301 kruisen staat een naam gegraveerd, echter op één kruis staat de tekst: “Here rests in honoured glory, a comrade in arms, known but to God”. De artistieke keuze om dit graf prominent weer te geven is tweeledig. Enerzijds symboliseert het de anonimiteit van de omgekomen soldaten. Anderzijds symboliseert dit de anonimiteit van de slachtoffers die er nog steeds wereldwijd vallen, helaas tot op de dag van vandaag.